CHÓR PARAFIALNY W BRZOZOWIE
Kronika od 1934r.

„Nic tak duszy nie wznosi, nie odrywa od rzeczy ziemskich – jak harmonijny śpiew i boska pieśń według miary rytmicznej ułożona”.
św. Jan Chryzostom (ok. 350-407 r.n.e.)

Śpiew jest duszą muzyki sakralnej. Śpiew wielogłosowy stanowi wspaniałą kartę w historii muzyki kościelnej. Motety, kantaty, oratoria, msze – po dziś dzień zachwycają swoim niebiańskim pięknem. Nic dziwnego, że proboszczowie przy swoich parafiach starali się o zorganizowanie chórów, które by uświetniały liturgię Mszy świętej.

Chór Parafialny przy Kolegiacie pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Brzozowie istnieje od dawna.

Zapamiętane początki to 1934 rok. Z działalności chóru z tamtego okresu nie zachowały się żadne notatki. Informację o początkach chóru i wykaz członków zapamiętał i przekazał jeden z najstarszych członków chóru Franciszek Tercha, który w tym chórze śpiewał jako mały chłopiec.

Wg relacji p. Terchy, został on założony przez organistę p. Adama Owoca. Chórem opiekował się ks. Roman Dubeński, pracujący w charakterze wikariusza w Brzozowie od 23 listopada 1935r. do 1 sierpnia 1936r.

Był to chór męski, czterogłosowy. W altach i tenorach śpiewali mali chłopcy. Od początku swego istnienia chór uświetniał święta, uroczystości kościelne i państwowe. Chór istniał do 1939r.
A oto wykaz członków:
W basach śpiewali: Michał Bieda, Roman Bieda, Józef Błaszczak, Władysław Gąsiorek, Leon Pilawski, Rogowski z Potoka, Józef Ruchlewicz, Sapa z Borkówki, Stanisław Sawicki, Szopa z Podlasia, Wiktor Zubel.
W tenorach śpiewali: Jan Borkowski, Mieczysław Dobrowolski, Tadeusz Dobrowolski, Wojciech Jajko, Kazimierz Lewicki, Władysław Niemiec, Jan Pilawski, Józef Rogowski, Józef Śmigiel.
W altach śpiewali: Eugeniusz Baran, Tadeusz Bargieł, Mieczysław Fiejdasz, Michał Hejnar, Stanisław Jajko, Stefan Jajko, Jan Kłeczek, Franciszek Tercha.
W sopranach śpiewali: Bronisław Burakiewicz, Stefan Czuba, Zdzisław Dobrowolski, Stanisław Kłeczek, Roman Krzyżanowski, Leon Niemczyk, WładysławKędra, Władysław Wasylewicz, Zdzisław Wolański, Stanisław Ziółkoś.

Z chwilą wybuchu II wojny światowej chór przestał istnieć.

* * *

Lata 1944 - 1947

Od czerwca 1944r., a więc już pod koniec okupacji hitlerowskiej znów zabrzmiały piękne melodie pieśni kościelnych.

Chór został założony z inicjatywy nadleśniczego, inż. Olszewskiego, który przyjechał do Brzozowa ze Spały. Był to chór mieszany, sześciogłosowy. Podkład muzyczny stanowiły skrzypce i organy. Opiekę duchową sprawował ks. Ignacy Kociak.

Próby odbywały się w kościele – kaplicy Serca Pana Jezusa, w zakrystii, czasami w budynku „Sokoła”, a najczęściej w lesie „Zdroju”. W lesie organizowane były koncerty i majówki, na których śpiewano różne pieśni. M.in. obył się koncert pieśni żołnierskich i pieśni świeckich.

Niezapomnianym przeżyciem była Msza Polska Stanisława Moniuszki wykonana na Wielkanoc. Do dziś chórzyści pamiętają fragment: „… na stopniach Twego upadamy tronu …”. Arie solowe śpiewała p. Zofia Pilawska.

Do chóru należało ok. 50 osób. Wykaz członków ustalono na podstawie zdjęć chóru zachowanych w zbiorach prywatnych p. Wiesławy Mukomiełow i p. Tadeusza Konieczki, którzy udzielili informacji na temat działalności ówczesnego chóru.

A oto nazwiska zapamiętane ze zdjęć wykonanych na schodach Domu Zdrojowego w lesie brzozowskim.
Dyrygent p. Olszewski, opiekun chóru ks. Ignacy Kociak, chórzyści: Jerzy Bielawski, Bronisław Burakiewicz, Ludmiła Burakiewicz, Wiesława Federkiewicz, Kazimierz Fic, Mieczysław Fiejdasz, Stanisław Fiejdasz, Michał Hejnar, Antonina Jajko, Stanisław Jopek, Jan Kłeczek, Tadeusz Konieczko, pan Kościński, pan Lasek, Apolonia Mazur, Teresa Mierzwa, Barbara Mirek, Anna Nogaj, pani Nowicka, Ryszard Orłowski, Zofia Orłowska, Janina Ossowska, Halina Piecuch, Jan Pilawski, Leszek Pilawski, Paweł Pilawski, Zofia Pilawska, Danuta Podulka, Eugeniusz Sąsiadek, Tadeusz Skocki, Alina Smoleń, Barbara Smoleń, Mieczysław Strużyński, Anna Szuba, pani Tylkówna, Zygmunt Wasylewicz, Stanisław Węgrzynowski, Zofia Wysocka, Józef Zalot, Józef Zemla, Stanisław Związek, Emma Zubówna.

Młodzież brzozowska z ogromnym zaangażowaniem poświęcała swój czas na próby i brała udział we wszystkich uroczystościach kościelnych i państwowych mimo, że wojna jeszcze trwała.
Po wyjeździe pana Olszewskiego z Brzozowa dyrygenturę przejął pan Zygmunt Wasylewicz, późniejszy dyrygent Chóru Wojska Polskiego. Chór działał kilka lat, ale ze względów politycznych w 1947 roku zawiesił swoją działalność.

* * *

Lata powojenne 1950 - 1972

O zorganizowanie chóru parafialnego w 1950 roku zabiegał ówczesny proboszcz parafii brzozowskiej ks. Władysław Lewiński. Działalność swoją chór rozpoczął pod kierunkiem organisty p. Adama Gosztyły. Był to czterogłosowy chór mieszany, do którego zgłosili się w większości chórzyści przedwojenni z okresu przedwojennego oraz nowi członkowie.

Podczas większych świąt i uroczystości kościelnych chórem dyrygował zaproszony przez proboszcza, ks. Władysława Lewińskiego, organista ze Starej Wsi – p. Stanisław Data. Głosów chórowi użyczali członkowie chóru męskiego „Lutnia” działającego przy Powiatowym Domu Kultury w Brzozowie, a prowadzonym przez p. prof. Bronisława Fronia. Byli to m.in. pp. Józef Błaszczak, Władysław Gąsiorek, Stanisław Owoc, Tadeusz Konieczko. Z pięknego sopranu znana była solistka, p. Zofia Pilawska, a tenoru p. Tadeusz Skocki. Kilkakrotnie występowała gościnnie p. Janina Bogaczewicz, ówczesny kierownik Wydziału Kultury w Brzozowie, śpiewając pięknym sopranem.

Skład chóru przedstawiał się następująco: Janina Bator, Antoni Bober, Wojciech Buczek, Genowefa Chynał, Stanisława Czeluśniak, Bronisława Górecka, Marian Górecki, Józefa Kościńska, Emma Kozak, Janina Krzysik, Stanisław Krzysik, Józef Lisowski, Józef Łesyk, Edmund Malina, Wojciech Muliński, Elżbieta Nastał, Kazimierz Nawłoka, Stanisław Owoc, Zdzisław Paprot, Mieczysław Pilch, Jan Pilawski, Bronisław Piotrowski, Zdzisław Płonka, Władysław Ptasznik, Henryka Rogowska, Kazimierz Sabik, Czesława Sawicka, Zofia Stachowicz, Wanda Stanisławczyk, Ryszarda Słota, Stefania Szewczyk, Stanisława Ślączka, Kazimiera Tercha, Weronika Tercha, Helena Wolanin, Janina Wolańska, Jan Wojtowicz, Janina Ziółkoś, Stanisław Żmuda.

Lata pięćdziesiąte nie były łatwe i przyjazne kościołowi. Chórzyści wykazywali się niemałą odwagą chodząc na próby, które odbywały się w późnych godzinach wieczornych w kościele, albo na organistówce.

Po śmierci organisty, p. Adama Gosztyły, chórem dyrygował ks. dr Stanisław Krzywiński. Na próbach panowała atmosfera wzajemnej życzliwości, o czym mogą świadczyć wiersze napisane przez p. Weronikę Terchę z okazji spotkań chórzystów na wieczorkach.

Niestety wiersze zaginęły, ale gdyby się jakimś cudem odnalazły, to będą tu umieszczone. Po wyjeździe ks. dr Stanisława Krzywińskiego w 1972 roku, chór zawiesił swoją działalność.

* * *

Lata 1975 - 2007

Od października 1975r. organistą w kościele parafialnym był p. Tadeusz Mrozek. To on wspólnie z wikarym, ks. Wojciechem Cholewą założył niemal od nowa czterogłosowy chór parafialny. I jak to wcześniej bywało, obok nowych chętnych do śpiewania w chórze, zgłosiło się kilkudziesięciu chórzystów ze starego składu.

Chórzyści to ludzie z pasją. Po pracowicie spędzonym dniu, raz lub dwa razy w tygodniu śpieszą na próbę, poświęcając czas, który mogli by przeznaczyć na odpoczynek lub poświęcić rodzinie.

O wspaniałej atmosferze jaka panowała na próbach może świadczyć wiersz napisany przez p. Weronikę Terchę z okazji spotkania chórzystów na wieczorku zorganizowanym przez nich dla wikariusza ks. Wojciecha Cholewy /z archiwum p. Barbary Borek/.

Koleżeństwo, goście mili, aby Wasz wieczór umilić
zanucimy takie rymy, co czasem słuchać lubimy.
Był u nas kłopot niemały, bo chór milczał jak te skały.
Ten i ów głową pokiwał, dlaczego chór nie „śpiwa”.
Brakowało dyrygenta, dzielnego jak Podbipięta.
Wreszcie przyszedł do Brzozowa, niech się z nami w zdrowiu chowa.
Może trochę za przystojny, w miarę poważny, dostojny,
uśmiechnięty, zawsze hoży, dzielny Pomazaniec Boży.
Kiedy zaśpiewa na chórze, myślisz, że sypią się róże.
Hojnie Pan Go wyposażył, pięknym głosem Go obdarzył.
Innym duchem znów powiało, dziś się śpiewa parą całą,
nie półgębkiem tak jak wprzódy. Dzięki Mu za Jego trudy.
W kolegiacie znikły przęsła, by się świątynia zatrzęsła.
Tak nućmy Bogu na chwałę, dzisiaj i przez życie całe.

Istnienie chóru to zasługa nie tylko organisty, p. Tadeusza Mrozka, ale ówczesnego proboszcza, ks. infułata Juliana Pudło. To On wciąż apelował do parafian o wstępowanie do chóru.

W minionych trzydziestu latach, chór prowadzony przez p. Tadeusza Mrozka, podobnie jak chóry poprzednich okresów, miał duże osiągnięcia. Repertuar pieśni jest bogaty. Śpiewane kolędy, pieśni wielkopostne i wielkanocne, eucharystyczne, maryjne i patriotyczne są nieodłącznym elementem liturgii kościelnej.

W parafii odbywały się wielkie religijne uroczystości, podczas których chór zawsze występował wzbogacając je swymi koncertami. Do największych uroczystości zaliczyć należy Dni Kultury Katolickiej zorganizowane trzykrotnie w latach 1984, 1985, 1988. Trzecie Dni Kultury Katolickiej odbyły się w związku z 300. rocznicą konsekracji brzozowskiej Świątyni. Imprezie tej nadano szczególnie uroczystą oprawę. Centralne nabożeństwo jubileuszowe z poświeceniem odnowionej kolegiaty, organów; polichromii i domu katechetycznego odprawił ordynariusz przemyski ks. bp Ignacy Tokarczuk. Nabożeństwo to uświetnił nasz chór parafialny. Ponadto wieczorem odbył się koncert połączonych chórów parafialnych z Brzozowa, Leska i Sanoka.

W 1986 roku chór wziął udział w Diecezjalnym Przeglądzie Chórów Kościelnych w Rzeszowie. Było to wielkie przeżycie dla chórzystów i dyrygenta, bo śpiewali w tysiącosobowym zespole uczestników.

Po raz pierwszy po wielu latach „sowieckiej okupacji” (od zakończenia II wojny światowej), obchody Rocznicy Konstytucji 3 Maja odbyły się na Rynku. Był rok 1990. Tłumy brzozowian zebrały się aby wspólnie uczestniczyć we Mszy świętej. Naszemu chórowi i orkiestrze Brzozowskiego Domu Kultury pod dyrygenturą mgr Tadeusza Podulki, przypadł zaszczytny obowiązek uświetnienia tej wielkiej uroczystości, przede wszystkim pieśniami patriotycznymi.

Niezapomnianą imprezą chóru był koncert kolęd zorganizowany pod koniec stycznia 1993 r. w kościele brzozowskim po wieczornej Mszy św. Koncert był przygotowany przez p. mgr Tadeusza Podulkę. Oprócz chóru w koncercie uczestniczył chórek dziewcząt z Brzozowskiego Domu Kultury oraz - solistka p. mgr Aleksandra Lubecka - nauczycielka Szkoły Podstawowej w Górkach. Śpiewającym akompaniowali muzycy Brzozowskiego Domu Kultury.

2 sierpnia 2003 r. tj. w pierwszą sobotę miesiąca, na zaproszenie księży Michalitów z Miejsca Piastowego, nasz chór wziął udział w nabożeństwie różańcowym, podczas którego pieśniami maryjnymi przeplatał 3 części tajemnic Różańca św.

Każdego roku chór uświetnia Triduum Paschalne w Wielkim Tygodniu, a w uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego rozbrzmiewa radosne alleluja. Ponadto okazjonalnymi pieśniami chór wzbogaca uroczystości prymicyjne, które odbywają się w Kolegiacie brzozowskiej oraz śluby i pogrzeby członków rodzin naszych chórzystów.

Poza koncertami chór organizował wycieczki - pielgrzymki do Zakopanego, w Sudety, Bieszczady. Niezapomniane chwile przeżył chór z proboszczem śp. prałatem ks. Janem Strojkiem, który organizował wyjazdy do Sanktuariów Maryjnych, uczestniczył we wspólnych spotkaniach.

W pierwszą rocznicę Peregrynacji Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w październiku 2004 r. proboszcz prałat ks. dr Franciszek Rząsa zorganizował pielgrzymkę dla parafian i członków chóru do Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej. Ogromnym przeżyciem dla uczestników był udział we Mszy św. i śpiewanie pieśni maryjnych. To pierwszy raz nasz chór śpiewał w Częstochowie przed Cudownym obrazem.

Chór brał dwukrotnie udział w Przeglądzie Chórów Parafialnych organizowanych w Bliznem przez Związek Gmin Brzozowskich w 2005 i 2006 roku. /Artykuł zamieszczony w Wiadomościach Brzozowskich - czerwiec 2006 r./.

W niedzielę 1 października 2006 r. na zaproszenie chóru „Hosanna" nasz chór wystąpił z koncertem w kościele parafialnym w Iwoniczu Zdroju. Koncertem obu chórów uroczyście rozpoczęto w Iwoniczu Zdroju październikowe rozważanie tajemnic różańcowych.

Od grudnia 2005 roku gościnnie chórem dyryguje brzozowianin - p. Piotr Czuchra. Jest on profesjonalistą po wyższych studiach muzycznych. Był dyrygentem Chóru Wojska Polskiego. Po przejściu na emeryturę wrócił do rodzinnego Brzozowa i podjął się prowadzenia chóru parafialnego.

W swoim repertuarze sięga po trudniejsze i bardziej ambitne utwory, jak np. „Modlitwa kapłana” Verdiego, o nieskończenie bogatym kolorycie brzmienia oraz po nowe, piękne kolędy i pastorałki. Ponadto rozszerza repertuar pieśni patriotycznych.

W kolejną rocznicę ogłoszenia stanu wojennego tj. 13 grudnia 2006 roku, podczas Mszy św. chór śpiewał pieśni patriotyczne.

Premierowe wykonanie utworu Verdiego miało miejsce podczas koncertu w Iwoniczu Zdroju. Było to bardzo udane wykonanie, przyjęte z ogromnym aplauzem przez wiernych zgromadzonych w kościele. Przyniosło to wielką radość i satysfakcję dyrygentowi, p. Piotrowi Czuchrze, wszystkim chórzystom oraz organiście, p. Tadeuszowi Mrozkowi i akompaniatorowi Jackowi Janasowi, na stałe współpracującym z chórem. Natomiast konferansjerkę koncertów opracowywała i prowadziła p. Maria Biega.

Chórem kieruje wybrany Zarząd, w skład którego wchodzą Kazimiera Nawloką - przewodnicząca oraz Maria Biega i Zdzisław Szmyd - członkowie. Duszą chóru jest prezes p. Kazimiera "Nawłoką, która swoją aktywnością zaangażowaniem i przy bardzo czynnym współdziałaniu członków Zarządu scala zespół przez organizowanie spotkań z okazji opłatka bożonarodzeniowego, wielkanocnego jajka, licznych spotkań przy ognisku w Brozowie, albo w Bieszczadach.

Niezastąpionym w organizowaniu dalszych wycieczek jest mgr Zdzisław Szmyd. W dniach 6,7,8 czerwca 2007r. odbyła się pielgrzymko-wycieczka na Warmię i Mazury. Celem wycieczki był Gierzwałd i Święta Lipka, a w rok później wycieczka na Litwę.

Rotacja chórzystów jest dość duża. Jedni odchodzą ze względu na wiek i stan zdrowia inni ze względu na pracę zawodową lub sytuację rodzinną. Jednak dzięki zachętom ks. infułata Juliana Pudło stan chóru uzupełniają nowi chórzyści.

Aktualnie chór liczy ok. 50 osób. Prowadzi go organista p. Tadeusz Mrozek, a opiekunem jest ks. Paweł Pelc.

W poszczególnych głosach śpiewają:
Soprany: Maria Adamczyk, Maria Biega, Agnieszka Draguła, Maria Dydko, Zofia Frodyma, Lidia Jajko, Maria Koczara, Alfreda Kościńska, Janina Marszałek, Teresa Miksiewicz, Kazimiera Nawłoka, Barbara Pietryka, Anna Sawicka, Helena Skrabala, Maria Sperber, Krystyna Szuba, Maria Szul, Mieczysława Wasylewicz, Beata Wolanin, Alina Zygarowicz.
Alty: Maria Adamowska, Barbara Borek, Zofia Graboń, Elżbieta Jatczyszyn, Helena Kędra, Anna Kruczek, Maria Lisowska, Elżbieta Nastał, Zofia Obłój, Barbara Piecuch, Anna Puchajda.
Tenory: Zenon Dąbrowski, Kazimierz Draguła, Stanisław Gazdowicz, Józef Haduch, Zofia Kostur, Marian Kuźnar, Czesław Mrozek, Marian Oleniacz, Zdzisław Szmyd.
Basy: Janusz Felbel, Kazimierz Gierlach, Tadeusz Konieczka, Jan Kozubek, Władysław Niecko, Zbigniew Pietryka, Stanisław Sochacki, Tadeusz Sperber, Franciszek Widziszewski, Stanisław Wojtowicz.

Pan Piotr Czuchra wsierpniu 2010 r. zrezygnował z prowadzenia chóru.

Św. Cecylia jest patronką chórzystów, lutników i muzyków. Z tej racji patronuje chórowi parafialnemu w Brzozowie, który jest nierozerwalnie związany z kościołem p.w. Przemienienia Pańskiego, gdzie proboszczem był ks. prałat Franciszek Rząsa – opiekun chóru.

Opr. Irena Konieczko
Barbara Piecuch

Autorki artykułu serdecznie dziękują ks. infułatowi Julianowi Pudło, pp. Kazimierze i Franciszkowi Terchom, p. Kazimierze Nawłoce, p. Wiesławie Mukomiełow, p. Józefie Kościńskiej, p. Tadeuszowi Konieczce oraz p. Marii Szul za udzielone informacje dotyczące działalności chóru, dostarczone zdjęcia i zapiski, bez których jego zredagowanie byłoby niemożliwe.